Metoda wczesnej nauki czytania, będąc metodą terapeutyczną dla dzieci z różnymi deficytami rozwojowymi, może być z powodzeniem wykorzystywana w pracy z dziećmi zdrowymi. Kilkuletnie dzieci interesują się światem liter i to właśnie wczesny wiek przedszkolny jest najlepszym momentem na poznawanie kodu pisanego, zanim odkryją, że czytanie nie jest łatwe. Później książkę wypiera Internet, jednak aby sprawnie się w nim poruszać, korzystać ze znalezionych tam informacji, najpierw trzeba opanować szybkie czytanie ze zrozumieniem. Dlatego ważne jest, aby nauka czytania była od początku prowadzona przy aktywnym uczestnictwie dziecka i pełnym rozumieniu czytanej treści. Możliwe jest to wówczas, gdy dziecko nie skupia się na rozpoznawaniu graficznych znaków liter, lecz dąży do rozumienia znaczeń.

Wczesna nauka czytania pozwala osiągnąć właściwą artykulację głosek u dzieci z niezakończonym rozwojem mowy oraz z wadami wymowy. Czytanie ułatwia też pracę z dziećmi z alalią (brakiem rozwoju mowy). Dzieci te zazwyczaj nie komunikują się językowo, lecz wypracowują swoisty kod, głównie niewerbalny, rozumiany przez matki i innych domowników. Niechętnie reagują na polecenia powtórz czy powiedz, wycofują się z kontaktów z rówieśnikami, przejawiają agresywne reakcje. Ucząc dziecko z alalią metodą wczesnej nauki czytania zachęcamy je nie do mówienia, lecz do czytania, co wywołuje u dziecka inne nastawienie do wypowiedzi językowych.

Bardzo ważne jest równoczesne prowadzenie ćwiczeń ogólnorozwojowych wspomagających naukę czytania, podczas których dzieci uczą się zgodnego z kierunkiem pisania porządkowania świata od lewej do prawej, tj: motoryki, analizy i syntezy wzrokowej, szeregowania, kategoryzacji i pamięci (symultanicznej i sekwencyjnej). Ćwiczenia uwzględniają materiał tematyczny i abstrakcyjny.

Ćwiczenia analizy i syntezy wzrokowej ułatwiają proces spostrzegania i różnicowania liter, kategoryzacja uczy zasad tworzenia zbiorów, a szeregowanie – liniowego uporządkowania liter w wyrazach i wyrazów w zdaniach.

Argumentem za rozpoczęciem wczesnej nauki czytania jest także fakt, że rodzice szybko chcą nauczyć swoje dziecko języka obcego. Tymczasem badania psycholingwistów wykazują, że efektywna nauka drugiego języka ma miejsce wówczas, gdy dziecko opanuje język rodzimy tak w formie mówionej jak i pisanej. Jeśli tak nie jest może dochodzić do mieszania się obu systemów językowych.

Wczesna nauka czytania metodą symultaniczno-sekwencyjną opiera się na sylabie. Często słyszymy, jak ktoś mówi do dziecka „to literka em”. Tymczasem aby zrozumieć taką wypowiedź potrzebna jest wiedza metajęzykowa, której dziecko na tym etapie nauki nie posiada. Kolejny błąd to głoskowanie, np. dy – o – my, co dziecko zapisze tak: dyomy zamiast dom. Kiedy jednak powiemy, aby nie pisać słyszanego w głoskowaniu y w konsekwencji inny wyraz – dym, zapisze tak: dm. Podobnie jest z literowaniem, np. z – i – m – a tworzy problem z zapisem miękkości. Skuteczna nauka powinna uwzględniać odbiór języka w trakcie komunikacji. Jako pierwsze w rozwoju języka pojawiają się samogłoski, potem sylaby otwarte, które dziecko w procesie gaworzenia słyszy we własnych realizacjach doskonaląc ich percepcję. Spółgłoski nie da się wypowiedzieć w izolacji, zawsze towarzyszy jej element wokaliczny, np. dla głoski „m”: em, my itp., co w zapisie stwarza wspomniane wyżej problemy. Nauka czytania sylabami tym problemom zapobiega.

Wczesna nauka czytania wpływa także na kształtowanie się asymetrii półkulowej, koniecznej do prawidłowego opracowywania informacji językowych.

Lewa półkula mózgu przetwarza informacje w sposób analityczny (sekwencyjny), prawa zaś – globalny (symultaniczny).

Oznacza to, że:

1. lewa półkula:

- kieruje procesami analitycznymi i relacyjnymi („dostrzega” elementy liter, tj. kropli i kreski, np. w literach ż czy ś, ale też zależność między obecnością znaku a jego brakiem – np. l i ł)

- organizuje informacje w sposób sekwencyjny (np. kolejność głosek w wyrazach zmieniając ich znaczenie, np. kto – kot)

- odbiera i przechowuje bodźce znane,

- w procesie identyfikacji bodźców kieruje się związkami logicznymi,

- odbiera i rejestruje upływający czas,

- zawiaduje pamięcią dotyczącą ogólnej wiedzy o świecie,

- ukierunkowuje uwagę;

2. prawa półkula:

- kieruje procesami całościowymi (np. porównuje „obrazy” słów)

- steruje procesami orientacji na bodźce nowe,

- identyfikuje bodźce poprzez podobieństwo (np. tata i łata mogą być rozpoznane jako to samo słowo),

- przetwarza informacje przestrzenne,

- przetwarza informacje muzyczne i matematyczne,

- odbiera informacje dotyczące przekazywanych uczuć (głównie negatywnych),

- identyfikuje reakcje mimiczne i gesty wyrażające emocje,

- reguluje emocjonalną ekspresje twarzy,

- rozpoznaje figury geometryczne i podstawowe cechy bodźców (kontur, jasność, barwa).

Bardzo istotny jest fakt współpracy między obiema półkulami mózgu. Za sprawne przekazywanie informacji między nimi odpowiada spoidło wielkie, którego najszybszy wzrost dokonuje się między pierwszym a drugim rokiem życia. Środkowa jego część – istmus, łączy ze sobą struktury odpowiedzialne za naukę czytania i pisania.

Nauka czytania metodą sylabową uczy czytać przez znaczenia, ułatwia dokonywanie syntezy (łatwiej dziecku złożyć w wyraz sylaby niż głoski), zapobiega dysleksji (zapobiega domyślaniu się treści, nie tworzy fałszywych reguł), uwzględnia reguły rozwoju dziecka, ułatwia tworzenie systemu językowego (np. wykorzystując wizualizacje), usprawnia technikę czytania, pobudza neurony zwierciadlane. Ponadto podział na sylaby jest uwarunkowany rozwojowo, zaś podział na głoski jest wynikiem edukacji.

Źródło: prof. Jagoda Cieszyńska Kocham uczyć czytać. Poradnik dla rodziców i nauczycieli. Kraków, 2008.